Κείμενο Συμβολής – Ενδογενής ανάπτυξη, πρότυπο της περιφερειακής οργάνωσης της ανάπτυξης για τη χώρα μας – Γιάννης Χατζηκυριακίδης

Ενδογενής ανάπτυξη, πρότυπο της περιφερειακής οργάνωσης της ανάπτυξης για τη χώρα μας

Στη διεθνή πρακτική και στην Ευρωπαϊκή Ένωση συναντώνται δύο πρότυπα περιφερειακής οργάνωσης της ανάπτυξης με διάφορες προσαρμογές. Το πρώτο προσπαθεί να αξιοποιήσει τις οικονομίες συγκέντρωσης και κλίμακας, να προωθήσει την προσέλκυση οικονομικών δραστηριοτήτων σε επιλεγμένα σημεία και να διευκολύνει μια διαδικασία διάχυσης της ανάπτυξης στην περιφέρεια που περιβάλλει τους πόλους. Είναι το μοντέλο ανάπτυξης που ισχύει σήμερα. Το δεύτερο πρότυπο αποσκοπεί στην ανάπτυξη όλων των χωρικών πλεονεκτημάτων, στη διατήρηση του οικιστικού ιστού και στη συμμετοχή των ντόπιων φορέων και του πληθυσμού στον προγραμματισμό της ανάπτυξης. Το πρώτο πρότυπο είναι αυτό της πολικής ή εκ των άνω ανάπτυξης, ενώ το δεύτερο συναντάται ως από τη βάση ανάπτυξη, ολοκληρωμένη, ενδογενής ή τοπική ανάπτυξη.
Σύμφωνα με την προσέγγιση της ενδογενούς ανάπτυξης, η οικονομική ανάπτυξη προκύπτει από τη δραστηριοποίηση οικονομικών παραγόντων, όπως νοικοκυριά, επιχειρήσεις και κράτος, που επενδύουν σωρεύοντας κεφάλαιο (ανθρώπινο κεφάλαιο, έρευνα και ανάπτυξη, φυσικό κεφάλαιο και δημόσιο κεφάλαιο-υποδομές). Αυτές οι επενδύσεις χρηματοδοτούνται από τα εισοδήματα που προκύπτουν από την οικονομική μεγέθυνση και με τη σειρά τους δημιουργούν μεγέθυνση διότι επιτρέπουν την αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας, ενώ ταυτόχρονα διαμορφώνουν θετικές εξωτερικές οικονομίες. Έτσι, η μεγέθυνση είναι αυτοσυντηρούμενη και σωρευτική και εξαρτάται από το απόθεμα κεφαλαίου, τις υποδομές, τις σωρευμένες γνώσεις, τις καινοτομίες κ.λπ.
Το κράτος αποτελεί έναν από τους παράγοντες της οικονομικής ανάπτυξης γιατί μπορεί να ενθαρρύνει τη συσσώρευση τεχνολογικού κεφαλαίου και να δημιουργήσει θετικές εξωτερικές οικονομίες λαμβάνοντας υπόψη την κλιματική αλλαγή και την ισότητα στις κοινωνικές σχέσεις.
Οι περιφερειακές ανισότητες (λόγοι υπανάπτυξης) εξηγούνται από την επιχειρηματική ικανότητα και την προσαρμοστικότητα μιας περιφέρειας. Η ανάπτυξη επιτυγχάνεται όχι από εξωτερικούς παράγοντες-ξένες επενδύσεις στους πόλους ανάπτυξης, αλλά από την κινητοποίηση των τοπικών πόρων της περιφέρειας. Οι οικονομικές πολιτικές που στηρίζονται σ’ αυτόν τον τύπο ανάπτυξης καλούνται πολιτικές ανάπτυξης «από τη βάση».
Τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ενδογενή ανάπτυξη είναι η κατάρτιση, η έρευνα και ανάπτυξη, η δημιουργία των αναγκαίων υποδομών για την αναπτυξιακή διαδικασία και η στήριξη της τοπικής κοινωνίας, κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με σύγχρονη αριστερή διακυβέρνηση.
Η ενδογενής ανάπτυξη βασίζεται σε τρεις παραδοχές:
* Η ανάπτυξη είναι μια διαδικασία σε παγκόσμιο επίπεδο.
* Οι τοπικές πρωτοβουλίες συμμετέχουν στην παγκόσμια ανάπτυξη.
* Το ανθρώπινο κεφάλαιο και το κοινωνικό κεφάλαιο συνιστούν τον κινητήριο μοχλό της ανάπτυξης.
Ετσι, η ενδογενής αναπτυξιακή πολιτική στοχεύει τόσο στη μείωση των διαπεριφερειακών ανισοτήτων όσο και στη μείωση των ανισοτήτων εντός των μεγάλων αστικών συγκεντρώσεων (agglomerations), επιδιώκοντας ανάπτυξη με ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη.

Γιάννης Χατζηκυριακίδης, συντονιστής Ν.Ε. ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Καστοριάς, πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου «Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος καταστροφών και κρίσεων», Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών